عبرت های سقوط ارزهای دیجیتال،‌ راهنمای تجارت های نوظهور

ما قبل از این در چند مقاله اتفاقاتی که برای صرافی FTX رخ داده را بررسی کردیم. مدیر جوانی که برای چند ماه در صدر اخبار تجارت بود. شرکت آلامدا و پژوهش های بزرگ برای پیشرفت بازار کریپتو. دومین صرافی بزرگ ارز دیجیتال خیلی از عنوان های دیگر در چند هفته به یک فاجعه تبدیل شدند. این مسئله از دید بازار دور نماند و تاثیرات منفی خودش را ایجاد کرد. گفتیم که چگونه استفاده اشتباه از سرمایه گذاری مشتریان و شرکت های تو در تو باعث ایجاد ورشکستگی FTX شدند. ساختن یک توکن دیجیتال با پشتوانه ی پول سرمایه گذاران. همراه آن هم فروش توکن ها به شرکت خواهر و نشانه هایی از کلاهبرداری. همه و همه باعث می شود که نکات جالبی راجع آینده تجارت یاد بگیریم. سقوط ارزهای دیجیتال اگر بخواهد دیگر ظاهر نشود، باید تبدیل به تجربه جمعی ما بشود.

داستان یک تکنولوژی جدید و خطرهای جدیدتر

ارز های دیجیتال حدود ده سال پیش با یک سری اصول و شعارهای مشخص وارد گود شدند. استفاده از تکنولوژی کامپیوتر، نداشتن کنترل متمرکز، سهیم بودن جمیعت مردم و کم کردن هزینه تراکنش ها. همه می دانیم که کاربرد پول در چیست. ایجاد یک واسطه کارآمد برای تجارت در همه جای جهان. ارز های دیجیتال قرار بود کنترل این روند را از مراکز حکومتی یا نهاد های خصوصی طماع بگیرند و با هزینه کمتر همان خدمت را ارائه دهند. به عنوان مثال بانک ها یا شبکه های انتقال پول در سراسر کره زمین.

پول واقعی چگونه کار می کند؟

در کشور های مختلف نهاد های حاکمیتی یک ارز تعریف می کنند. این ارز با اموال مرسوم در دنیای تجارت پشتیبانی می شود. مثلا با طلا، تولید ناخالص ملی، واردات و صادرات، نفت یا هر چیز دیگری که مهم باشد. این برگه های ارزشمند در بین مردم پخش می شوند و نقش همان واسط در دنیای تجارت امروز را بازی می کنند. این سیستم همراه روش کلاسیک بورس و بانک چیزی است که تا ده سال پیش رقیب جدی نداشت. مردم پول خود را در بانک می گذاشتند. افراد برای تراکنش های درون کشور یا بین المللی از سیستم های معمول استفاده می کردند. البته این کار نیاز به پرداخت هزینه هم داشت.

بازار سهام شاید شبیه ترین مدل به یک صرافی و بازار ارز دیجیتال خودمان باشد. شما یک اکانت ایجاد می کنید که نقش کیف پول را دارد. اوراق سهامداری شرکت ها یا اموال مرسوم مثل طلا را خریداری می کنید. در ازای این کار پول پرداخت می کنید یا با دریافت پول از یک واسط (صندوق سرمایه گذاری یا کارگزاری بورس) همان اموال را به فروش می رسانید. قضیه مهم اما قدمت این کارهاست. بازار بورس بیشتر از ۱۰۰ سال در جاهای مختلف جهان قدمت دارد.

قوانین از تجربه می آیند

جدا از اینکه قدیمی بودن تجربه و احساس در بین مردم ایجاد می کند، حفاظت های قانونی هم از پی آن می آیند. به عنوان مثال وقتی یک مسئله بد در بازار بورس رخ می دهد، نهادهای قانون گذاری آن را پیگیر می کنند و برای جلوگیری از آن محدودیت هایی تصویب شده یا می شود. در مورد بازار تازه کار ارز دیجیتال شاید این بخش از قضیه آن قدر ها هم رشد نکرده باشد.

تفاوت اصلی در این جاست که ارز های دیجیتال هنوز به دوران بلوغ نرسیده اند. این باعث شده که یک فرد به عنوان مدیر صرافی در آمریکا بتواند کارهای ناسالم اقتصادی را دور از چشم عموم اجرا کند. متاسفانه همین قضیه اعتماد عمومی به این سیستم متمرکز و البته کلیت بازار کریپتو را از بین برده است.

ارزهای دیجیتال و رقابت با سیستم های قدیمی

گفتیم که در مقابل بعضی مشکلات، افراد نوآوری پیدا شدند که مقالاتی برای حل آن ها پخش کردند. راه حل آن ها از بین بردن کنترل نهادهای خاص، کم کردن نقش دلال ها و واسطه های انسانی و کاهش هزینه یک تراکنش عادی بود. همه ی این ها را می شود به نحوی در ساختار شبکه بلاک چین دید. اینکه تحت کنترل اشخاص نیست و همه می توانند به عنوان بخشی از سیستم انجام تراکنش نقش بازی کنند. پورسانت این فرآیند به نسبت یک سیستم مثل سوئیفت به مراتب کمتر است. خاصیت تمرکز نداشتن هم باعث شده که کنترل حاکمیتی جدی روی این بازار ایجاد نشود.

پس چرا سقوط ارزهای دیجیتال رخ داد

البته نوسان بخش جدایی ناپذیر هر بازاری است. از فاجعه اوایل قرن بیستم در آمریکا برای بورس نیویورک تا بحران اقتصادی ۲۰۰۸ و حتی اتفاقاتی که سال ۹۹ برای بورس تهران رخ داد. کاهش ارزش اوراق بهادار چیز قدیمی نیست. اما این چند وقت یک اتفاق جدی دیگر رخ داد. همراه با روند قابل پیشبینی قیمت ها، ورشکستگی FTX نظرات را جلب کرد. سوال این جاست که چرا؟

توضیح دادیم که در بورس های کلاسیک بخش مهمی از فرآیند خرید و فروش و نگهداری تحت نظر سازمان خصوصی بورس و کارگزاری ها جلو می رود. اما این سازمان ها بعد از سال ها قانون گذاری و نقش بازی کردن به این جا رسیدند. انتقال پول، احراز هویت، تایید ارزش اوراق بهادار و نگهداری بر عهده چند نهاد است. این نهاد ها در مقابل مشتریان و قانون باید جواب پس بدهند. بعد از رخدادهای صرافی بنکمن-فرید و سقوط ارزهای دیجیتال جای خالی قانون گذاری بیش از پیش حس می شود.

اما چرا FTX به این حال افتاد؟

در کنار همه این تجربه ها اما صرافی ظاهر شد که مثل دیگران درست کار نمی کرد. بزرگ شدن صرافی همراه شد با فعالیت های اقتصادی مبهم و احتمالا ناسالم مدیر آن. به دور از چشم قانون سم بنکمن یک شرکت خواهر ایجاد کرد و بخشی از سرمایه جذب شده را با خرید توکن FTT به صرافی خودش منتقل کرد. به نوعی می شود گفت که بنکمن در حفاظت از سرمایه های شرکت آلامدا و صرافی FTX خطاهای جدی انجام داد. شبکه های اجتماعی هم مصون از خطا نبودند. در این چند هفته چند سلبریتی درگیر پرونده این شرکت شده اند. افرادی که تبلیغات هدفمند برای FTX بیرون دادند.

عبرت های FTX

به نظر می رسد که اولین مشکل در متمرکز کردن چیزی ایجاد شد که اساسا برای تمرکز نداشتن به وجود آمده. صرافی FTX پول های جمع آوری شده را به صورت توک نهایی که خودش ایجاد کرده درآورد و همان ها را فروخت. این رفتار باعث شد که بعد از پخش شدن خبر، رییس صرافی بایننس به سرعت توکن های FTT خودش را به فروش برساند. در این چند وقت خطاهای جدی هم در مدارک مالی FTX پیدا شده. پرداخت های خارج از روند قانونی، ارتباط با سیاست و نبود شفافیت در سرمایه گذاری های آلامدا.

به نظر می رسد که بازار کریپتو باید با جدیت سراغ تجربه گرفتن برود. استفاده از صرافی برای خرید و فروش و ارتباط بین معامله گران است. متاسفانه پرونده FTX و سقوط ارزهای دیجیتال بخشی از اعتماد به بازار را از بین برد. به همین دلیل چند نهاد قانونی در سراسر جهان روند قانون گذاری را آغاز کرده اند. به عنوان مثال کنگره آمریکا به دنبال وضع قوانین محدود کننده است تا شاید از اتفاقات شبیه این جلوگیری شود.

جمع بندی

به عنوان یکی از اعضای بازار بزرگ کریپتو، صرافی اکسچنجر پرو تلاش خود را می کند که محیطی امن برای تریدرهای ارز دیجیتال ایجاد کند. ما تحت نظر نهادهای قانونی درون کشور، خود را متعهد به انجام وظیفه خود می دانیم. متاسفانه پیامد های ورشکستگی FTX به خاطر اعمال خارج از عرف ادامه دارد. اما بعد از این همه، بازار ارز دیجیتال باید تلاش کند که یاد بگیرد. همان طور که روند های قیمتی به ما حدود ریسک پذیری را می آموزند، این پیشامد ها نیز اصول اعتماد به مراکز معامله را یاد می دهند.

سوالات متداول راجع سقوط ارزهای دیجیتال

چه اتفاقی برای صرافی FTX رخ داد؟
اکتبر امسال در یک مقاله خبری مشخص شد که این صرافی ارتباط های مبهمی با شرکت آلامدا ایجاد کرده است. پس از آن زنجیره ای از رخداد ها باعث ورشکستگی دومین صرافی بزرگ ارز دیجیتال در جهان شد.

تفاوت اصلی میان بازار سهام و صرافی FTX چه بود؟
در بازار سهام کل فرآیند توسط چند نهاد خصوصی صورت می گیرد که تحت نظر قانون عمل می کنند. با این حال FTX که تمام فرآیند خرید و فروش را بر عهده داشت به دور از چشم قانون و شفافیت سرمایه مشتریان را به مکان های پر ابهام منتقل کرد.

ربط شرکت آلامدا به صرافی FTX چیست؟
شرکت آلامدا توسط بنکمن فرید برای سرمایه گذاری در بازار ارز دیجیتال و پژوهش در این زمینه تاسیس شد. همین فرد صاحب صرافی FTX بود. معلوم شد که بخش بزرگی از سرمایه افراد در آلامدا تبدیل به توکن های اختصاصی FTX شده است.