اینترنت فعلی نتیجه یک سری از ایده های اولیه برای انتشار اطلاعات بوده است. این پروتکل های قدیمی به دلایل مختلف نیاز به تغییر دارند. البته این اولین بار نیست که پروتکل های اینترنت عوض می شوند. در اصل امروز دنیای Web 2.0 است که دومین آپدیت بزرگ اینترنت فرض می شود. با این حال دنیای کریپتو و ارز های دیجیتال باعث شدند که مفاهیمی مثل تمرکز زدایی و مالکیت دیجیتال وارد دنیای ما شوند. ایده اصلی Web3 ابتدا توسط گاوین وود، سازنده اتریوم معرفی شد. به همین دلیل انتظار بعیدی نیست که بین کریپتو و Web3 ارتباط عمیقی وجود داشته باشد. در این مقاله اول از همه سراغ مدل های پیرتر می رویم و بعد هم سراغ آپدیت های جدید می رویم.
ایده های کریپتو و Web3
اینترنت های قبلی از آزمایشگاهی در ژنو سوییس آغاز شدند. دانشمندان در این آزمایشگاه به دنبال پرتوکل هایی بودند که بتوانند به اشتراک اطلاعات کمک کنند. اینکه شبکه ای از کامپیوترها ایجاد شود و با اتصال به آن بشود داده ها را آسانتر منتقل کرد. این ورژن را اصطلاحا Web 1.0 می نامند. برای سال ها از ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۴ وضعیت اینترنت به صورت تولید کننده های یک طرفه بود. در اصل تعدادی از شرکت های بزرگ دنیا صاحب سایت های وب بودند. آن ها به صورت یک طرف داده و محتوا تولید می کردند و بقیه مردم همان محتوا را دریافت می کردند.
از سال ۲۰۰۴ به بعد با ظهور شبکه های اجتماعی نقش افراد عادی در تولید محتوا بیشتر شد. پروتکل هایی برای تاسیس سایت های جدید ارائه شد. در شبکه های اجتماعی هر فردی می توانست مطلب تولید کند و با توجه به امکانات پلتفرم ها منتشر سازد. همین طور که پیش رفتیم با توسعه سرور ها و توانایی سخت افزاری و نرم افزاری به چیزی رسیدیم که الان وجود دارد. یک موجود متمرکز با حجم بزرگی از سخت افزار که مقدار عظیمی دیتا در خودش جای داده. به این ورژن اصطلاحا Web 2.0 می گوییم.
مقدمه ای بر Web3
Web3 از جایی شروع شد که مردم فهمیدند اینترنت قبلی تا حدی انحصاری است. غیرمتمرکز بودن یا همان Decentralized ها بخش مهمی از ایده فضای مجازی آزاد است. جایی که حکومت ها و مخصوصا شرکت های بزرگ کنترل کمتری رویش داشته باشند. در این فضا افراد محتوا تولید می کنند و صاحب آن محتوا هستند. در Web3 ارز های دیجیتال از اهمیت بیشتری برخوردارند. این ارز ها به تبادلات مالی کمک می کنند. به همین دلیل Web3 را به فرم نوشتن-خواندن-مالکیت توصیف می کنند. قاعدتا در این فضای جدید شبکه های بلاک چین نقش جدیتری خواهند داشت.
مهمترین اصول Web3
کریپتو و Web3 بر پایه چند اصل اولیه بنا خواهند شد. این اصول عبارت اند از:
- تمرکز زدایی: به جای اینکه چند شرکت بزرگ حجم عظیمی از اینترنت را کنترل کنند، این وظیفه بر دوش خود افراد قرار می گیرد. به نوعی یک مرحله جدیدی از حقوق مؤلفین در فضای مجازی خواهیم داشت.
- کنترل زدایی: در Web3 افراد نیازی به اجازه گرفتن نخواهند داشت. در این فضا هر کسی می تواند وارد پروسه تولید محتوا و نقش آفرینی شود.
- پرداخت بومی: همان طور که می دانید ارز های دیجیتال یک روش بومی پرداخت در فضای مجازی هستند. در نسخه جدید اینترنت، نقش کریپتوکارنسی نسبت به ارز های حقیقی و شبکه های تبادل کلاسیک بیشتر می شود.
- حذف شخص ثالث: بیشتر شبکه های امروزی ارتباط با نقش آفرینی شخص ثالث جلو می رود. در فضای جدید این شرکت های واسطه کم اهمیت می شوند.
مالکیت اموال دیجیتال در اینترنت جدید
اموال دیجیتال انواع بسیار زیادی دارند. خیلی از این مالکیت ها به صورت موضعی در فضای مجازی وجود دارند. مثلا شما در یک سایت خاص یا بازی خاص صاحب اکانت یا آیتم هستید. در صورتی که این سایت بخواهد اکانت شما را حذف کند، آیتم و اموال دیجیتال شما از بین می رود. در Web3 تمام این مالکیت ها به صورت ارز های دیجیتال NFT در می آیند. در این حال دیگر حذف شدن اکانت شما یا تصمیم سایت ها مالکیت دیجیتال را از بین نمی برد. مثلا آیتم های بازی آنلاین را در نظر بگیرید. اگر شرکت صاحب بازی تصمیم بگیرد این آیتم را از اکانت شما حذف کند نمی توانید کاری در مقابل آن انجام دهید. اما اگر آیتم ها را به صورت توکن NFT داشته باشید، مثل این است که پول مجازی در اختیار شماست.
تقابل با سانسور در Web3
تولید محتوا در پلتفرم های خصوصی تا حد زیادی تحت کنترل صاحب آن پلتفرم است. مثلا توییتر را در نظر بگیرید. همه می دانیم که فضای توییتر بدون کاربران آن هیچ است. این تولید کنندگان محتوا هستند که باعث جذابیت و ارزشمندی شبکه توییتر می شوند. در کنار این نقش جدی تولید کنندگان محتوا اما، کنترل اصلی دست صاحب توییتر است. آن ها می توانند شما را محدود کنند، الگوریتم ها را دستکاری کنند و قوانین را تغییر دهند. تغییر صاحب توییتر در این چند ماهه باعث شده که قوانین جدیدی اعمال شوند. قوانینی که بعضی به خاطرش خوش حالند و بعضی دیگر ناراحت. در تمام این فرآیند چیزی که اصلا اهمیت ندارد، اراده تولید کنندگان محتواست.
یا مثلا پلتفرم اینستاگرام را در نظر بگیرید. همه می دانیم که معروف بودن این پلتفرم به خاطر حضور افراد خاص و تبلیغات مجازی در آن است. با این حال فرض کنید که امروز متا تصمیم به تغییر قوانین خودش بگیرد. بالانس نبودن قدرت بین صاحب پلتفرم و کاربران باعث می شود که قوانین جدید بدون رضایت افراد روی شبکه اعمال شود.
راهکار Web3
در این صورت راه حل Web3 چیست؟ این فضای جدید اطلاعات شما را به یک شبکه بلاک چین منتقل می کند. این داده ها دیگر در اختیار پلتفرم خاصی نیست. چه شرکت ها بخواهند چه نخواهند، محتوای شما حفظ می شود. به همین دلیل رابطه کریپتو و Web3 بسیار قوی خواهد بود.
محدودیت های آپدیت جدید دنیای وب
آپدیت جدید اینترنت یک موجود جدید با تمام امکانات خاص خودش است. به همین دلیل در بدو تولد سختی های خودش را خواهد داشت.
مثلا امکانات جدید نیاز به آموزش دارند. البته همه ما برای کار کردن با ورژن های قدیمی هم نیاز به یادگیری اصول اینترنت داریم. اما خیلی از روش ها و پارادیم ها قبلا طی زمان تثبیت شده اند. به همین دلیل احتمالا قبل از همه گیر شدن Web3 دوره های یادگیری در بین فعالین فضای مجازی باید راه بیافتد.
مسئله دیگر رابط کاربری است. در فضای جدید امکاناتی وجود دارد که برای سایت های مختلف سخت است که سریع یادش بگیرند. مثلا نحوه کار با کیف پول ها، ارتباط با شبکه بلاک چین و نحوه ورود به اکانت ها. در اینترنت جدید افراد شخصیت منحصر به فردی خواهند داشت. ارتباط این شخصیت ها با نهاد های حاکمیتی و قوانین، می تواند در ابتدا پیچیده بنماید. در اصل محدودیت های Web3 در تازه بودن آن نهفته است.
جمع بندی
در این مقاله توضیحاتی راجع کریپتو و Web3 ارائه کردیم. گفتیم که چگونه بخش مهمی از اطلاعات اینترنت روی شبکه بلاک چین منتقل می شود. این باعث می شود که کنترل جریان داده و محتوا از دست چند شرکت خاص بیرون بیاید. چنین رخدادی اول از همه حقوق تولید کنندگان محتوا را ارتقا می بخشد. چه این محتوا متن باشد، چه فیلم و عکس و حتی بازی کردن در یک فضای آنلاین. رابطه کریپتو و Web3 در حوزه پرداخت های بومی است. در این فضا نقش ارز های حقیقی کمتر می شود. همان چیزی که در اینترنت نسخه 2.0 هم شاهد آن بودیم.
سوالات متداول راجع کریپتو و Web3
نسخه جدید اینترنت چگونه کار خواهد کرد؟
در این فضا پروتکل ها تعویض خواهند شد. روش های جدید از شبکه بلاک چین، توکن های دیجیتال و تمرکز زدایی استفاده خواهند کرد. در Web3 تولید کنندگان محتوا کنترل بیشتری روی حقوق خود خواهند داشت.
نقش ارز های دیجیتال در Web3 چیست؟
در این فضا پرداخت ها بر مبنای ارز دیجیتال انجام می شوند. خیلی از داده ها روی شبکه بلاک چین می روند و توکن های NFT به مالکیت خصوصی کمک می کند.
اینترنت نسخه سوم در کنترل چه نهاد هایی خواهد بود؟
ایده اصلی این فضا، تمرکز زدایی است. معنی آن حذف نهاد های قدرت و شرکت های خصوصی بزرگ از نقش کنترل کننده است. همه می دانیم که شرکت هایی مثل گوگل و متا چه قدر روی کنترل جریان اطلاعات سوار هستند.
